Zużywamy coraz więcej surowców, produkujemy coraz więcej odpadów

Od 1970 r. wykorzystanie zasobów na świecie potroiło się, a pomimo lepszej efektywności ich wykorzystania, ilość wyprodukowanych odpadów również znacząco wzrasta.Gospodarka UE zużywa obecnie 16 ton surowców na osobę rocznie, co generuje 6 ton odpadów, z których połowa trafia na składowiska.

W Polsce w 2020 r. zebranych zostało 13,1 mln ton odpadów komunalnych, z czego 86,1% pochodziło z gospodarstw domowych. Produkujemy mniej odpadów komunlanych niż przeciętny Europejczyk, ale ich ilość stale rośnie. W 2010 r. było to 263 kg odpadów średnio na mieszkańca, w 2015 r. – 283 kg a w 2020 już 342 kg. Tylko niespełna 60% odpadów jest odzyskiwanych (26,7% podlega recyklingowi, 12%  kompostowaniu i fermentacji, 20,3% przekształceniu termicznemu z odzyskiem energii). Tymczasem do 2035 r. Polska może składować tylko 10% wszystkich produkowanych odpadów (teraz jest to ok. 40%) a co najmniej 65% odpadów komunalnych musi zostać odzyskana.

Ciężar organizacji i kontroli systemu gospodarowania odpadami spada w Polsce na gminy. Jednak one mierzą się nie tylko ze stale rosnącą masą odpadów komunalnych, ale też niesprzyjającym otoczeniem prawnym, niewystarczającymi wpływami finansowymi, brakiem narzędzi kontroli jakości selektywnej zbiórki czy niską świadomością w zakresie gospodarowania odpadami wśród pracowników i mieszkańców. 

Musimy zacząć się ograniczać

Jak ograniczać ilość odpadów mierząc się jednocześnie z tymi wyzwaniami? Musimy dążyć do gospodarki obiegu zamkniętego (GOZ), a więc takiej, w której przede wszystkim dbamy o to, by odpad nie powstał, dzielimy się i pożyczamy, a materiały i produkty projektujemy tak, by wydłużyć ich życie, tak długo jak to tylko możliwe poprzez ponowne wykorzystanie, naprawę, odnawianie. Na poziomie lokalnym, możemy promować kompostowanie, miejsca napraw i wymiany, gdzie rzeczy otrzymują drugie życie, tworzyć systemy zachęt (i kar) do lepszej segregacji, edukować mieszkańców oraz pracowników instytucji odpowiedzialnych za gospodarkę odpadową. To zadania zarówno dla urzędników, jak i organizacji społecznych!

Jak może pomóc „Zielony Lider”?

Jak może w tym pomóc program „Zielony Lider”? W czasie e-learningu i warsztatów stacjonarnych analizujemy dobre praktyki z Europy i z Polski. Wspólnie planujemy działania, które wspierają zmiany myślenia i nawyków w instytucjach publicznych na poziomie lokalnym i wśród mieszkańców. Mogą to być:

• różnego rodzaju akcje informacyjne i edukacyjne,
• zmiany w sposobie funkcjonowania systemu odbioru odpadów (np. opłat, PSZOKów, transportu itp.),
• innowacje w skali gminy, takie jak publiczne kompostowniki, przed-PSZOKi ułatwiające wtórne wykorzystanie rzeczy, aplikacje do komunikacji na linii mieszkańcy-urząd,
• uszczelniania systemu gospodarowania odpadami. 

Zachęcamy do zapoznania się z projektami zespołów uczestniczących w pierwszej edycji programu!